Leki i suplementy dla planujących dziecko

Kwas foliowy - Rola kwasu foliowego w rozwoju płodu

Kwas foliowy jest witaminą z grupy B. W organizmie ulega przemianie do tetrahydrofolianu, który jest koenzymem dla wielu reakcji enzymatycznych. Między innymi uczestniczy w syntezie kwasów nukleinowych, związków purynowych, pirymidowych, przemianach aminokwasów i białek. Nasilenie procesy syntezy tych związków obserwujemy w w komórkach intensywnie się dzielących, co ma miejsce w pierwszych dniach i tygodniach rozwoju płodu. Kwas foliowy odpowiada z prawidłowe zamknięcie cewy nerwowej - struktury dającej początek ośrodkowemu układowi nerwowemu. Prawidłowe zamknięcie cewy chroni układ nerwowy przed drażniącym działaniem płynu owodniowego i pozwala na dalszy, prawidłowy rozwój mózgowia i rdzenia kręgowego. Wady cewy nerwowej to jedne z najpoważniejszych, często śmiertelnych wad rozwojowych płodu.  Mogą skutkować utratą wczesnej ciąży, rozszczepem kręgosłupa u dziecka, bezmózgowiem, przepuklinami opon mózgowych i mózgowo -rdzeniowych. Zamykanie cewy nerwowej ma miejsce ok. 30 dnia życia płodowego, dlatego tak ważna jest suplementacja jeszcze przed zapłodnieniem.

Niedobór folianów jest również przyczyną:
- niedokrwistości megaloblastycznej u matki;
- wad serca u płodu;
- wad zaporowych układu moczowego u płodu;
- poronień i utraty wczesnej ciąży;

Ryzyka zdrowotne w ciąży

Nadmiar folianów skutkuje wzrostem ryzyka uszkodzenia wczesnej ciąży, dlatego ważne jest zastosowanie odpowiedniej dawki. Dawkowanie folianów, czyli co musisz wiedzieć przed zajściem w ciążę. Wg wytycznych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego suplementację folianami powinno rozpocząć się co najmniej 6 tygodni przed planowanym zajściem w ciążę i kontynuować ją aż do drugiego trymestru. Zalecana dawka to 0,4mg folianów na dobę, a w przypadku kobiet z grupy ryzyka - 5mg na dobę.

W grupie ryzyka znajdują się:
- kobiety ze stwierdzoną niedokrwistością megaloblastyczną;
- kobiety, które planują zajść w ciążę po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej;
- kobiety palące oraz nadużywające alkoholu;
- kobiety otyłe;
- kobiety z mutacją MTHR;

Co ciekawe, wg CDC większość ciąż jest nieplanowana, dlatego zalecane jest przyjmowanie kwasu foliowego w dawce 0,4mg na dobę przez wszystkie kobiety w wieku rozrodczym. W trakcie planowania ciąży kobieta powinna również zadbać o wzbogacenie codziennego jadłospisu o produkty bogate w witaminę B9. Do produktów takich należą m.in zielone warzywa liściaste - szpinak, kapusta, sałata, brokuły, owoce cytrusowe i drożdże.

Witamina D3 w ciąży

Witamina D3 powstaje w skórze z pochodnej cholesterolu pod wpływem promieniowania UV. Ze względu na mało słoneczny klimat panujący w Polsce i zanieczyszczenia powietrza, synteza przezskórna nie jest wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania na tę witaminę u większości populacji. Witamina D3 odpowiada za równowagę gospodarki wapniowo - fosforanowej. Wspiera prawidłową mineralizację kości i zębów, pomaga w utrzymaniu odpowiedniego stężenia wapnia i fosforanów w osoczu, odpowiada za procesy związane z hematopoezą oraz reakcjami odpornościowymi. Znaczne i długotrwałe niedobory witaminy D3 sprzyjają rozwojowi osteopenii, osteoporozy oraz krzywicy. Uważa się również, że suplementacja witaminą D3 u ciężarnych i starających się o dziecko zmniejsza ryzyko waginozy bakteryjnej, której powikłania często skutkują poronieniem i uszkodzeniami płodu. Jak podaje Polskie Towarzystwo Ginekologiczne, witamina D3 powinna być stosowana u kobiet planujących ciążę, ciężarnych oraz w okresie laktacji w dawce 2000 IU na dobę. Każda apteka dysponuje olbrzymim wyborem preparatów witaminowych, ale przy wyborze warto pamiętać, że witamina D należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Najlepiej przyswajalna będzie więc w postaci kropli lub kapsułek. Należy również zadbać o odpowiednią podaż tłuszczów w diecie, a szczególnie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Stosowanie zbyt wysokich dawek witaminy D3 może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania nerek i wątroby.

Jod w ciąży

Jodowanie soli kuchennej, które rozpoczęto w Polsce w latach 60 ubiegłego wieku, pozwoliły na znaczne zmniejszenie występowania woli endemicznych i chorób tarczycy związanych z niedoborem jodu. Moda na zdrowy tryb życia przy jednoczesnym zamiłowaniu do pseudonauki powoduje jednak, że coraz więcej osób zamiast tradycyjnej soli morskiej, wybiera niejodowaną himalajską. Takie działania mogą skutkować niedoborem jodu w diecie i zaburzeniami funkcji tarczycy. Szczególnym ryzykiem obarczone są kobiety starające się o dziecko i ciężarne, ponieważ w tym okresie wzrasta zapotrzebowanie na jod. Jod jest składnikiem hormonów tarczyny – tyroksyny i trójjodotyroniny. Związki te odgrywają ogromną rolę w rozwoju układu nerwowego – wspierają prawidłowy rozwój synaps i osłonek mielinowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Niedobór jodu w diecie matki może skutkować niedorozwojem umysłowym płodu, wrodzonym kretynizmem, karłowatością, niedosłuchem lub głuchotą. Dla planujących ciążę WHO zaleca suplementację jodem w dawce 200 mikrogramów na dobę. W tym wrażliwym okresie należy również wzbogacić dietę o produkty bogate w jod – ryby, nabiał.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe PUFA w ciąży

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe wchodzą w skład fosfolipidów błonowych, neurotransmiterów, pęcherzyków i błon synaptycznych. Stanowią niemal połowę lipidów budujących błony komórkowe struktur układu nerwowego oraz siatkówki oka. Budują również osłonki mielinowe nerwów obwodowych i receptorową część siatkówki oka. Odpowiednia zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie sprzyja rozwojowi fotoreceptorów oka i nerwów wzrokowych, co jest kluczowe dla prawidłowego widzenia i odbierania wrażeń wzrokowych. Zaburzenia percepcji u dziecka mogą w późniejszym czasie przyczyniać się do upośledzenia jego rozwoju poznawczego i psychoruchowego. Korzyści z przyjmowania odpowiedniej ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie obejmują:
- wzrost czasu ciąży;
- wzrost masy urodzeniowej dziecka bez ryzyka makrosomii;
- spadek ryzyka porodu przedwczesnego lub poronienia;

Włączenie do diety suplementów zawierających kwasy omega 3 oraz bogatych w nie produktów spożywczych zmniejsza ryzyko:
- wystąpienia cukrzycy typu I
- nadciśnienia oraz alergii pokarmowych w dorosłym życiu dziecka.
- miażdżycy i chorób układu sercowo – naczyniowego
- depresji poporodowej u matki

Sugerowana dawka to 600mg DHA codziennie aż do 20 tygodnia ciąży.

Żelazo w ciąży

U kobiet ciężarnych przy rutynowych badaniach krwi często stwierdzana jest niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza. Anemia u matki skutkuje zwiększonym ryzykiem omdleń, zaburzeń oddechowych, większą podatnością na zmęczenie, zwiększa również ryzyko anemii u płodu i porodu przedwczesnego. Oprócz poprawy parametrów erytrocytów, żelazo powoduje wzrost masy płodu bez jednoczesnego ryzyka wystąpienia makrosomii. Suplementacja żelazem w okresie prekoncepcyjnym zalecana jest głównie dla kobiet w grupie ryzyka. Szczególnie narażone na niedobory żelaza są kobiety stosujące diety wegetariańskie oraz wegańskie, obficie miesiączkujące, z zaburzeniami wchłaniania z przewodu pokarmowego. Żelazo powinno być przyjmowane przez kobiety przed zajściem w ciążę oraz po 8 tygodniu życia płodowego. W pierwszych 8 tygodniach ciąży wysoka zawartość żelaza w płynie pęcherzykowym może poskutkować wystąpieniem wad rozwojowych płodu lub utratą ciąży. Sugerowana dawka wynosi 18mg dla kobiet starających się o dziecko, natomiast po 8 tygodniu można ją zwiększyć do około 26-27mg. W przypadku kobiet cierpiących z powodu anemii dawki powinny być ustalone z lekarzem prowadzącym. Oprócz suplementacji doustnej może pojawić się konieczność wdrożenia iniekcji domięśniowych. Różne preparaty żelaza mają różną dostępność biologiczną i wchłaniają się w zróżnicowanym stopniu. Na odpowiednie wchłanianie żelaza wpływ ma m.in. odpowiednia podaż magnezu i witaminy B6 w diecie, pH soku żołądkowego.

Magnez u kobiet w ciąży

Magnez to pierwiastek, który odpowiada za prawidłowe przewodnictwo – nerwowo mięśniowe. Wpływa na kurczliwość komórek mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych. Niedobór magnezu w diecie powoduje zaburzenia przewodnictwa nerwowo – mięśniowego, obniża również próg pobudliwości mięśni na bodźce nerwowe. Skurcze mięśniówki naczyń krwionośnych wywołane niedoborem magnezu, powodują zwężenie światła naczyń, co prowadzi do podwyższenia ciśnienia krwi. Długotrwały niedobór magnezu może więc skutkować nadciśnieniem, które jest szczególnie niebezpieczne u kobiet ciężarnych. Zapotrzebowanie na magnez wynosi 6mg na każdy kilogram masy ciała, w okresie ciąży i laktacji wzrasta nawet dwukrotnie! Preparaty dostępne w aptekach zawierają magnez pod różnymi postaciami. Organizm człowieka przyswaja magnez jedynie w postaci zjonizowanej. Tylko rozpuszczalne związki magnezu dysocjują na jony! Do dobrze przyswajalnych związków magnezu należą: mleczany magnezu, cytrynianu magnezu, chlorki, węglany magnezu.

 


Artykuł ma charakter informacyjny. Pamiętaj, aby diagnozę i leczenie tego problemu zdrowotnego skonsultować z lekarzem.
Źródła:
http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2018/02/56597-143992-2-PB.pdf
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących